هفته نامه اطلاع رسانی شهرداری قزوین

فضاسازی کالبدی

ضیایی، سرپرست معاونت شهرسازی و معماری شهرداری قزوین در این باره در گفت و گو با "پیام شهر" اظهار می‌دارد: شیوه نامه شهرهای دوستدار کودک، شامل اصول، ویژگی‌ها و ضوابط راهبردی برای شهرداری‌ها، شهریور ماه سال گذشته سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور ابلاغ کرد و مطابق با این دستورالعمل در شهرداری‌های شهرهای بالای 200 هزار نفر جمعیت، واحد سازمانی شهر دوستدار کودک در معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تعریف شده‌است.

به گفته سرپرست معاونت شهرسازی و معماری شهرداری قزوین، این حوزه وظیفه هماهنگی و رابط شهرداری با سایر دستگاه‌های اجرایی و بخش‌های غیردولتی را دارد و مجری سیاست‌ها و مصوبات شورای اجرایی است.

ضیایی با بیان این مطلب که کودکان عامل پیوند نسل‌های گذشته و آینده و شهروندانی هستند که آینده شهر و کشور را می‌سازند، می‌افزاید: بر این اساس توجه به ایجاد محیطی مناسب برای رشد کودک و آشنایی با نیازهای او در دوران کودکی، زمینه رشد شخصیتی و تربیتی او را به عنوان نسل سالم فردا فراهم می‌آورد و همین عامل در تأمین سلامت اجتماعی نسل آینده و کاهش چندگانگی‌ها و التهابات اجتماعی در محیط شهری نقش مؤثری خواهد داشت.

او خاطرنشان می‌کند: شهر دوستدار کودک شهری است که کودک در آن جایگاه ویژه‌ای دارد و زمینه لازم برای تربیت سالم او در محیط‌‌ها و اماکن عمومی فراهم می‌شود. همچنین در چنین شهری نظرات کودکان در مورد شهر و فضاهای شهری به طورروزمره دریافت شده و تعادل لازم برقرار می‌شود.

به گفته سرپرست معاونت شهرسازی و معماری شهرداری قزوین، شهر دوستدار کودک زمینه ساز رشد اجتماعی، روانی، جسمی و معنوی کودکان بوده و حقوق کودکان به عنوان یک شهروند در جامعه شهری به رسمیت شناخته می‌شود.

این مقام شهری تاکید می‌کند: کمبود فضاهای متناسب با ارزش‌ها و نیازهای کودکان در شهرهای کشور ملموس است و در این راستا توجه به برنامه‌های اجتماعی، فرهنگی، فضاسازی کالبدی و ایجاد مکان‌های مناسب برای تفریح و فراغت کودکان باید در دستور کار مدیریت شهری قرار گیرد.

او، در خصوص قزوین می‌گوید: در شهر قزوین در مقایسه با بسیاری از شهرهای کشور در خصوص تحقق شهر دوستدار کودک اقدامات خوبی انجام شده که به دلیل پراکندگی به خوبی معرفی نشده‌است؛ اما با توجه به ویژگی‌های تاریخی و فرهنگی و پتانسیل‌های فراوان این شهر باید اقدامات و برنامه‌ریزی‌های مناسب‌تری در این زمینه انجام شود.

ضیائی با اشاره به فعالیت‌های موثر شهرداری قزوین در سال‌های گذشته به منظور دستیابی به زیرساخت‌های لازم برای داشتن شهر دوستدار کودک می‌گوید: تدوین ضوابط مقررات ویژه در حوزه معاونت شهرسازی و معماری مانند لزوم احداث اتاق مادر و کودک در اماکن عمومی، مراکز خرید و ... و ابلاغ بخشنامه‌های مربوطه به مناطق سه‌گانه، تهیه پروژه‌های مرتبط با موضوع همکاری با سازمان‌های ذیربط از جمله مطالعه و طراحی پارک، کارگاه و پارک آموزش ویژه کودک، برگزاری جشنواره‌های مرتبط و طراحی المان در این زمینه و ... از جمله اقدامات شهرداری قزوین در زمینه ایجاد بسترهای لازم برای شهر دوستدار کودک بوده‌است.

ضیایی بر این عقیده است که محیط شهری خوب برای کودکان محیطی است که انتظارات او را برآورده سازد و آنچه مسلم است، کودکان از فضای سبز، طبیعت، فضای بازی در سطح محلات، شهری بدون آلودگی، و سروصدا و شلوغی، زمین‌های ورزشی، بازیگاه کودک، سیرک، و استفاده از رنگ‌های شاد در شهر لذت می‌برند به همین خاطر باید اینگونه موارد در برنامه ریزی‌های مدیران شهری با برقراری تعامل دوسویه با کودکان مورد توجه قرار گیرد.

این مسئول شهری، با اشاره به برگزاری جلسه‌ای در شهرداری قزوین به منظور بررسی روند اقدامات صورت گرفته در این حوزه، اضافه می‌کند: در آینده با دعوت از سایر نهادهای مرتبط با موضوع، مانند ادارات کل راه و شهرسازی، بهزیستی، آموزش و پرورش، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، استانداری، سازمان‌های مردم نهاد و ... از تجربیات و ایده‌های این ارگان‌ها در این زمینه استفاده می‌شود.

سرپرست معاونت شهرسازی و معماری شهرداری قزوین در پایان سخنانش، با تأکید بر ضرورت پرهیز از اقدامات جزیره‌ای و پراکنده در این زمینه، تأکید می‌کند: در ابتدا شورای اجرایی تشکیل می‌شود که وظیفه سیاستگذاری و بسترسازی به منظور اجرای مفاد و راهبردهای تعیین شده در دستورالعمل شهر دوستدار کودک را مطابق با ابلاغ سازمان شهرداری‌ها و و دهیاری‌های کشور بر عهده دارد، و سپس با راه‌اندازی اداره شهر دوستدار کودک، فعالیت‌های گسترده‌تر و جدی‌تری در این راستا انجام می‌شود.

شهر دوستدار کودک فرصتی برای کودکان

کیانوش ناصرالمعمار، استادیار دانشگاه نیز در خصوص ضرورت و ویژگی‌های شهر دوستدار کودک می‌گوید: امروز شهر دوستدار کودک (cfc) یک نیاز محسوب می‌شود؛ چراکه تعداد جمعیت کودکان مناطق شهری در کشورهای در حال توسعه در حال افزایش است، پروژه‌های شهر دوستدار کودک ایجاد فرصتی برای کودکان در راستای شکل دادن و یا تغییر محیط پیرامونشان است.

او اضافه می‌کند: کودکان و نوجوانان به عنوان اعضای جامعه با مجموعه‌ای از خواسته ها و نیازهای خاص، گروهی از کاربران محیط شهری محسوب می‌شوند که با توجه به ویژگی‌های سنی، جسمی و روحی نیازمند توجه ویژه هستند.

به گفته ناصرالمعمار ، شهر دوستدار کودک زمینه ساز رشد و ارتقای ابعاد جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی (امنیت، نشاط و سلامت و ...) کودکان است.

او، بر این عقیده است که کودکان خیلی بیشتر از بزرگسالان از محیط اطرافشان تأثیر می‌پذیرند و رشد اجتماعی، احساسی، عاطفی، روانی و جسمی کودک به شدت تحت تأثیر کیفیت محیط است. منظور از محیط شهر، محله، کوچه، خیابان ، مهد کودک، مدرسه، فضاهای بازی و به طور کلی هرجایی که فرد به عنوان یک کودک سال های اولیه عمر خود را در آن سپری می کند، است.

ناصرالمعمار در مورد قزوین اظهار می‌دارد: برنامه ریزی شهری و کالبدی در شهر قزوین تاکنون تلاش جامع و هدفمندی در راستای ایجاد فضاهای باکیفیت و مطلوب برای کودکان و نوجوانان نداشته است.

 این استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین هم از برخوردهای سطحی و جزیره‌ای با موضوعات شهری  انتقاد می‌کندکه تأثیر مستقیم بر آسایش و آرامش گروه های سنی و جنسیتی دارد و به نتیجه نمی‌رسد.

او می‌گوید: برای برخورداری از شهر مطلوب کودکان نیازمند برنامه ریزی جامع با درنظر گرفتن ساختار جسمی و روانی کودکان، بافت اجتماعی و اقتصادی خانوار در محلات و در نهایت تعریف پروژه های اجتماعی، اقتصادی، و شاید کالبدی مرتبط با کودکان و خانواده در مقیاس های شهری، منطقه ای و محله ای هستیم.

این استادیار دانشگاه تأکید می‎کند: باید به یاد داشته‌باشیم فضای شهری الزاما با اقدامات کالبدی، مورد پسندکودکان نمی‌شود؛ چراکه شاید با تغییراتی کوچک و کم هزینه در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی، ورزشی و اقتصادی در فضای شهری بتوان سرزندگی و مطلوبیت را برای کودکان در شهر قزوین به ارمغان آورد.

ناصرالمعمار، فراهم کردن زمینه های مشارکت کودکان و نوجوانان در امکان شکل‌دهی و انعطاف پذیر بودن فضای شهری توأم با تأمین امنیت، استقلال، سلامت، شادابی، حس تعلق و با هم بودن را از شاخصه‌های شهر دوستدار کودک  می‌داند.

آنچه مسلم است، برنامه‌ریزی و اقدام برای داشتن شهر دوستدار کودک یک ضرورت است و باید به آن توجه بیشتری از سوی مدیران شهری صورت گیرد؛ اما آنچه اهمیت دارد این است که اولا باید علاوه بر شهرداری‌ها سایر دستگاه‌های اجرایی نیز برای رسیدن به این هدف مشارکت فعال داشته باشند و در گام بعدی شاخص‌های اصلی چنین شهری که همانا تأمین امنیت کودک، بروز خلاقیت‌های او در محیط‌های شهری همراه با آموزش و نشاط و سرزندگی است، در طراحی این فضاها مورد توجه باشد تا تحقق شهر دوستدار کودک از شعار به عمل تبدیل شود.