هفته نامه اطلاع رسانی شهرداری قزوین

ضعف مالکیت تا ناآشنایی با قوانین

یک فعال اقتصادی در گفت‌وگو با «پیام شهر» درباره موانع فعالیت‌های اقتصادی بانوان می‌گوید: دشواری در دریافت تسهیلات برای گسترش کار از جمله این مشکلات به شمار می‌رود، به ویژه آنکه برای دریافت این تسهیلات وثیقه و ضمانت‌های سنگین بانکی لازم است؛ اما از آنجاکه در سطح دنیا از جمله کشور و استان ما مردان از نظر مالکیت در شرایط قوی‌تری قرار دارند و زنان در این زمینه مشکلات بیشتری دارند.

محبوبه منفرد که به گفته خودش از 20 سال پیش فعالیت اقتصادی را به ویژه در حوزه صنعت آغاز کرده‌است، اضافه می‌کند: انتظارات از بانوان در زمینه کار بیشتر از مردان است؛ زیرا اعتماد به بانوان کمتر است و آنان باید خود را ثابت کنند.

او ادامه می‌دهد: موضوع بعدی دشواری برای بانوان در ورود به سازمان‌های دولتی به منظور پیگیری امور کاری است؛ در حالی که مردان این مشکلات را ندارند اما بانوان به دلیل اینکه بیشتر مدیران مرد هستند، در این زمینه مشکلات بیشتری دارند و اگر تعداد بانوان مسئول در ادارات بیشتر باشد و اختیارات آن‌ها افزایش یابد، ارتباط‌گیری بانوان فعال اقتصادی برای انجام امور بهتر و آسان‌تر خواهد بود؛ همچنانکه از وقتی بانوان مدیر بیشتری در استان منصوب شده‌اند، شرایط برای ما بهتر شده‌است.

این فعال اقتصادی تصریح می‌کند: در بسیاری مواقع مشکلات فرهنگی، بانوان را تحت فشار قرار می‌دهد؛ حتی نمی‌توانند در برخی جلسات شرکت کنند و اگر بخواهند مانند مردان راحت‌تر باشند، کمتر پذیرفته می‌شوند؛ اما باید حتما قید و بندهایی داشته باشند؛ حتی اگر فعال بخش خصوصی باشند؛ در غیر این صورت حتی مقامات استان هم ممکن است کار آنان را انجام ندهند یا سخت‌تر انجام دهند که این، فعالیت اقتصادی را با دشواری‌هایی روبه‌رو می‌کند.

به گفته منفرد، از آنجا که بانوان فقط چند سال است وارد فعالیت اقتصادی شده‌اند و به اندازه مردان تجربه ندارند، بسیاری از قوانین کار، رفاه، مالیات، بیمه و نظایر آن را نمی‌دانند و بیشتر دچار مشکل در این زمینه می‌شوند که این ناآگاهی از قوانین و بخشنامه‌های دولت و کسب و کار بسیار به فعالیت اقتصادی آن‌ها آسیب زده‌است.

ضعف مالی بانوان

سمیرا قانعی از فعالان بخش فنی- مهندسی نیز در این باره به پیام شهر می‌گوید: بانوان مهندس تا حدود دو دهه پیش برای کار در این حوزه پذیرفته نبودند؛ اما اکنون بهتر شده، از طرف دیگر سرمایه بانوان کمتر از مردان است، زیرا عموما سرمایه بانوان وابسته به سرمایه خانواده است که در بانوان جوان این مشکل بیشتر است و این مانع کارآفرینی می‌شود.

او اضافه می‌کند: بانوان عموما برای دریافت تسهیلات بانکی نیز پشتوانه قوی ندارند و برای فعالیت اقتصادی نیز برخی با مخالفت همسر روبه‌رو می‌شوند یا همزمانی کار با امور خانه و خانواده و تربیت فرزندان کار اقتصادی را برای آن‌ها با مشکل روبه‌رو می‌کند؛ ضمن اینکه برای ورود در فضای رقابتی بازار باید چندین برابر مردان وقت و انرژی بگذارند که این موجب ایجاد مشکل در خانه و خانواده می‌شود.

قانعی با بیان اینکه مردان معمولا چنین مشکلاتی ندارند و تمام هم و غم آن‌ها فعالیت کاری است، تصریح می‌کند: با وجود اینکه بانوان به واسطه دقت خود کیفی‌تر و عملکردی‌تر فعالیت می‌کنند، مردان معمولا در فضای کار موفق‌تر هستند؛ حتی زمانی که کار بانوان بهتر است، به دلیل  اینکه مردان در اکثریت هستند، بیشتر تقدیر می‌شوند.

این فعال اقتصادی خاطرنشان می‌کند: در استان بانوان زبده و کارآمدی داریم که هیچ‌گاه دیده نشده‌اند و همیشه از چند شخص خاص تقدیر می‌شود که این می‌تواند سبب رقابت ناسالم در میان بانوان شود؛ در حالی که می‌توانند کارهای گروهی خوبی را پیش ببرند.

به گفته قانعی، گاهی وعده‌هایی به بانوان فعال اقتصادی برای تسهیل در امور داده می‌شود که در عمل اتفاق نمی‌افتد و منجر به دردسرهای بزرگی در کارهای اقتصادی  برای آن‌ها می‌شود؛ ضمن اینکه در مواردی بانوان با وجود انجام کارهای کیفی، قادر به معرفی به بازار نیستند.

او با تاکید بر ضرورت تکمیل بانک اطلاعاتی بانوان فعال اقتصادی، این کار را زمینه‌ساز شناسایی استعدادها و مشکلات، دسته‌بندی شاخه فعالیت و یافتن راهکار می‌داند و می‌گوید: برای مثال در حوزه صنعت ساختمان حدود 2هزار و 100 نفر از بانوان عضو سازمان نظام مهندسی هستند که نیمی از آن‌ها فعال هستند و برخی با وجود داشتن تحصیلات کارشناسی ارشد و گاه دکتری، بیکار هستند که می‌توان از توان آن‌ها به عنوان مجریان ذی‌صلاح استفاده کرد.

فرهنگ؛ مانع اصلی

 اما یک جامعه‌شناس با بیان اینکه نتایج حاصل از فعالیت اقتصادی زنان دو سطح اصلی دارد، به «پیام شهر» می‌گوید: در سطح فردی، استقلال مادی فرد عزت نفس و سلامت جسمی و روحی او را به دنبال دارد و دست کم نیمی از جامعه را در مسیر رشد و تکامل اجتماعی قرار می‌دهد و در سطح ساختاری نیز به تحکیم فرآیند توسعه پایدار در کشور کمک می‌کند و از همه ظرفیت‌های نیروی انسانی استفاده می‌شود و هیچ نیرویی حذف نمی‌شود.

نازنین دلنواز اضافه می‌کند: امروز، نرخ بیکاری زنان تقریبا دو برابر مردان است؛ در حالی که تعداد دانشجویان دختر نسبت به دانشجویان پسر بیش از 40 درصد بیشتر است که دلیل این امر را با وجود پیشرفت اولیه زنان در فعالیت‌های اقتصادی باید در وابستگی اقتصاد به فرهنگ یافت.

دلنواز با تاکید بر اینکه موانع اصلی را باید در چارچوب‌های فرهنگی حاکم جستجو کرد، خاطرنشان می‌کند: تفکرات مردانه حاکم بر بازار کار، در کنار نبود حمایت‌های لازم قانونی و ساختاری از کار زنان، مانع اصلی تبدیل سرمایه بالقوه اقتصادی زنان به ظرفیت‌های بالفعل می‌شود و تا زمانی که بازار کار و فعالیت اقتصادی چه از نظر فرصت‌های شغلی در رده‌های مختلف و چه از نظر درآمدی به برابری نزدیک نشود، زنان هر روز بیشتر از قبل استثمار می‌شوند؛ البته به هیچ عنوان نباید تاثیرات حضور حداقلی زنان را در همین بازار نابرابر نادیده گرفت.

او، یکی از مسائلی که در حوزه فعالیت‌های اقتصادی زنان باید مورد بررسی قرار گیرد، اشتغال غیررسمی آن‌ها در بخش کار خانگی یا خدماتی عنوان و اضافه می‌کند: با توجه به موانع فعالیت‌های اقتصادی زنان در بازار کار رسمی و افزایش نرخ بیکاری آن‌ها، جهت‌گیری زنان به سوی اشتغال غیررسمی بیش از مردان افزایش داشته‌است؛ اما از منظر کارکردی، زنان در این نوع از مشاغل به علت شفاف نبودن روابط کاری و نبود حمایت‌های لازم بسیار شکننده و آسیب‌پذیر هستند و دوره کوتاهی بدون تامین آینده‌ای که دیگر قادر به کار نیستند درآمدزایی می‌کنند؛ بنابر این یکی از اصلی‌ترین آسیب‌های نبود فرصت‌های شغلی برابر برای زنان در همین حوزه باید یافت شود.

فعالیت 297 بانوی فعال اقتصادی

مدیرکل بانوان و خانواده استانداری قزوین نیز اعتقاد دارد که موانع فرهنگی و فردی مهمترین موانع پیش روی کارآفرینی بانوان هستند که تبعیض جنسیتی در محیط کار، ترس از شکست و تحریک‌پذیری بیشتر زنان نسبت به مردان، وجود قوانین دست‌وپاگیر اداری، تامین سرمایه اولیه و نقدینگی لازم، کافی نبودن اطلاعات در زمینه بازاریابی وکسب وکار و عوامل محیط حاکم از بیشترین و مهمترین موانع محسوب می‌شود.

او با اشاره به موانع اجتماعی تصریح می‌کند: نگرش منفی به حضور اجتماعی زنان، نقش‌های متعدد زنان در خانواده و جامعه و در نتیجه تلاقی امور محل کار با مسائل خانوادگی و ناهمخوانی انتظارهای نقشی که خود موجب بروز بسیاری از هنجارها در جامعه می‌شود از جمله این مسائل است؛ ضمن اینکه مشکلات اقتصادی است اعم از زیرساخت‌های تجاری و تخصصی لازم بخش دیگری از این مشکلات را تشکیل می‌دهد به خصوص که زنان در این عرصه نوپاتر از مردان هستند و نیاز به حمایت بیشتری دارند.

این مسئول با اشاره به وجود 297 بانوی فعال اقتصادی و کارآفرین در استان به «پیام شهر»  می‌گوید: بر مبنای بانک اطلاعاتی احصا شده، از این تعداد 39 درصد در عرصه صنایع دستی، 11 درصد در عرصه صنایع تبدیلی، 8  درصد در عرصه کشاورزی و دامپروری، 25 درصد در عرصه صنایع کوچک و متوسط، 4 درصد در عرصه گردشگری، 3 درصد در عرصه بازرگانی و 10 درصد در عرصه خدماتی مشغول فعالیت هستند.

ربیعی، کسب استقلال مالی و بهبود اقتصادی خانواده، افزایش اعتماد به نفس، رشد شخصیتی و شکوفایی استعدادها، تقویت روحیه تعاون، همکاری و مسئولیت‌پذیری، تقویت قدرت راهبری و مشارکت در تصمیم‌گیری و افزایش توانایی تجزیه وتحلیل مسایل اجتماعی را از مزایای فعالیت اقتصادی بانوان ذکر می‌کند.

او،ش درباره حمایت‌های دولت از فعالیت‌های اقتصادی بانوان می‌گوید: اختصاص 100 درصدی تسهیلات مشاغل خانگی در سال 98 به بانوان، اختصاص تسهیلات در دو محور کارگشایی و اشتغال به زنان سرپرست خانوار تحت پوشش کمیته امداد در سال 97 معادل بیش از 21 میلیارد تومان، ارائه تسهیلات مشاغلی خانگی به زنان در سال 97 معادل بیش از 9 میلیارد تومان و ارائه تسهیلات به بانوان سرپرست خانوار تحت پوشش بهزیستی در حوزه اشتغال طی سال 97 بیش از 2 میلیارد تومان از جمله این حمایت‌هاست.

مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری همچنین اختصاص مشوق‌های کسب وکار بانوان کارآفرین، تشکیل شورای توسعه وتعاون بانوان کارآفرین استان، توانمندسازی زنان فعال در عرصه کارآفرینی با برگزاری کارگاه‌های آموزشی، اختصاص یکی از مصوبات ده‌گانه اقتصاد مقاومتی در حوزه بانوان به راه‌اندازی حداقل دو مرکز دائمی عرضه و فروش محصولات تولیدی زنان و برگزاری نمایشگاه‌های رایگان برای بانوان فعال در عرصه تولید را بخش دیگری از این حمایت‌ها عنوان می‌کند.

***

چنانکه از اظهارات کارشناسان، فعالان اقتصادی و مسئولان برمی‌آید؛ فرهنگ حرف نخست را در زمینه ضعف فعالیت اقتصادی بانوان می‌زند و با این حال بانوان زیادی بوده‌اند که ایستاده و فعالیت کرده‌اند و در رونق اقتصادی نیز اثر مثبت خود را بر جای گذاشته‌اند. حال اگر ابتدا اعتماد به نفس و آگاهی بانوان در زمینه فعالیت اقتصادی تقویت شود و اعتقاد به توانمندی زنان در این عرصه در عمل متجلی شود، آن‌ها خواهند توانست ضمن تغییر نگرش جامعه، در رونق اقتصادی به ویژه در بحران کنونی اقتصاد کشور و استان قزوین مؤثر واقع شوند.