دوشنبه ۱۳۹۸/۰۸/۱۳

پیام شهر، پرونده ده ساله شتابگر ملی را بررسی می‌کند؛

شتابگر بی‌شتاب

حرکت لاک پشتی طرح احتمال خروج کارشناسان به خارج از کشور را بیشترکرده‌است

طرح شتابگر ملی سال‌هاست در قزوین بر سر زبان‌ها افتاده؛ دست کم از 10 سال پیش؛ طرحی که در مجموعه چشمه نور ایران در دست اجرا قرار دارد و بناست علم را در حوزه‌های مختلف پزشکی، کشاورزی، شیمی، فیزیک، صنعت و نظایر آن توسعه دهد.

شتابگر ملی قرار است مرکزی برای فعالیت حدود 10 هزار دانشمند و متخصص باشد و نه تنها از فرار مغزها جلوگیری کند؛ بلکه زمینه را برای بازگشت نخبگان علمی از کشورهای خارجی فراهم کند.

همچنین از شتابگر ملی به عنوان مرکزی برای ارائه خدمات فنی، مهندسی و علمی یاد می‌شود که ثمره آن جلوگیری از خروج  پول از کشور است و از آنجا که قرار است به کشورهای خاورمیانه هم خدمات دهد، پیش‌بینی می‌شود بستری برای تامین درآمدهایی برای کشور باشد.

این طرح ملی که ابعادی در سطح بین‌المللی دارد، در قزوین قرار گرفته و اجرای آن می‌تواند موهبتی برای استان ما باشد که مزایای متعددی از قِبل آن برای قزوین فراهم شود؛ اما اینک به گفته مسئولان امر، کندی در روند تزریق منابع مالی، شتاب شتابگر ملی را گرفته است.

نگرانی تا آنجاست که مدیر ارشد طرح چشمه نور، اوایل تابستان سال گذشته گفته بود: روند اجرای پروژه کمی کند شده و این موضوع ما را نگران می‌کند؛ بنابراین مسئولان باید تصمیم بگیرند تا منابع مالی خوبی تزریق کنند تا فعالیت‌ها شتاب گیرد.

جواد رحیقی حتی گفته بود: سرعت اجرا آن‌قدر پایین آمده که ممکن است ما و کارشناسان را خسته و بی‌انگیزه کند و از آن مهمتر اینکه در حال حاضر برای تعدادی از همکاران ما فرصت‌های طلایی در خارج از کشور ایجاد شده که ممکن است اگر روند اجرا خیلی طولانی شود کارشناسان پروژه را ترک کنند.

اکنون با توجه به شدت گرفتن مشکلات مالی کشور و کاهش شدید بودجه سال 98 نسبت به سال پیش از آن، با وجود اقدامات و پیگیری‌هایی که مسئولان از آن سخن می‌گویند، مسائل مالی به یک مانع جدی بر سر راه شتابگر ملی تبدیل شده‌ که حل این مانع و شتاب بخشیدن به کار را مستلزم اهتمام ویژه مسئولان و کارگشایی از طریق تدابیر مالی ویژه کرده‌است، چنانکه مسئولان امر درحال حاضر، از سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و فاینانس مالی سخن می‌گویند.

*300 میلیون دلار سرمایه‌گذاری

مدیر اجرایی طرح شتابگر ملی، از چشمه نور ایران به عنوان بزرگترین طرح زیرساخت توسعه علم و فناوری کشور یاد می‌کند و به «پیام شهر» می‌گوید: میزان اعتبار فعالیت علمی این طرح حدود 300 میلیون دلار است.

صفر لک اضافه می‌کند: فضای فیزیکی مورد نیاز این طرح به مساحت 50 هکتار در مجاورت پارک علم و فناوری و دانشگاه آزاد اسلامی در حال شکل‌گیری است.

او ادامه می‌دهد: ایده اجرای طرح چشمه نور ایران از 9 سال پیش در سطح کشور مطرح بود و با توجه به ظرفیت‌های استان قزوین و حمایت‌های صورت گرفته، این استان برای اجرای طرح انتخاب شد و مجموعه‌های بزرگ علمی کشور مانند معاونت علمی ریاست جمهوری، سازمان انرژی اتمی، پژوهشگاه دانش‌های بنیادی، وزارت علوم و دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) در آن مشارکت دارند.

مدیر اجرایی طرح شتابگر ملی بیان می‌کند: در حال حاضر طراحی مجموعه چشمه نور ایران به پایان رسیده و تدوین دانش فنی و تحقیق و توسعه مورد نیاز پیشرفت قابل ملاحظه‌ای داشته؛ علاوه بر این امور عمرانی نیز آغاز شده و حجم کار تعریف شده در حال انجام است.

حرکت لاک پشتی

لک پیش‌بینی می‌کند بخش عمرانی کار در مدت پنج سال به پایان برسد و در مدت 6 تا هفت سال نیز کل طرح به سرانجام برسد؛ اما به گفته او باید این را هم مد نظر داشت که به دلیل تحریم‌ها و مشکلات کشور در حوزه مالی و ارتباطات بین‌المللی، پیشرفت این طرح تند و کند می‌شود، پس برطرف کردن موانع موجود در مسیر اجرای طرح نیاز به همت و حمایت بیشتری از سوی مسئولان ارشد دارد.

او خاطرنشان می‌کند: با اجرای طرح شتابگر ملی، سالانه هزاران پژوهشگر در حوزه نانوفناوری، بیوتکنولوژی، مهندسی پزشکی، ساخت داروهای نو و مواد جدید، تحقیق درباره کشف بیماری‌ها و تسلط در حوزه ذرات بنیادی تعریف و انجام می‌شود.

مدیر اجرایی طرح شتابگر ملی اضافه می‌کند: این طرح در منطقه و جهان اسلام بی‌نظیر است و در صورتی که با همت دانشمندان و مسئولان علمی در سطح استان و کشور به سرانجام برسد علاوه بر تبدیل قزوین به پایتخت علمی کشور، به اقتدار ایران می‌افزاید.

لک تصریح می‌کند: سال گذشته درخواست مکتوب یکصد نماینده مجلس خطاب به رئیس جمهور برای حمایت از اجای این طرح تهیه شد، ردیف عمرانی برای آن شکل گرفت، اقدامات عمرانی با همراهی سازمان انرژی اتمی و مسئولان کشوریِ اهل قزوین در دستور کار قرار گرفت و روسای ادوار اخیر دانشگاه بین‌المللی و استانداران پیشین قزوین، ظرفیت‌های استان را برای پیشبرد طرح در اختیار گذاشتند؛ اما از آنجا که کشور تنگناهای بزرگ مالی دارد، سرعت قدری کاهش یافته است، به ویژه اینکه  طرح یاد شده پس از حدود هفت تا هشت سال سرمایه‌گذاری به ثمر خواهد رسید.

او اظهار امیدواری می‌کند تامین مالی طرح از طریق فاینانس انجام شده تا گره کلان طرح در زمینه تامین مالی گشوده شود.

 آنگونه که مدیر اجرایی طرح شتابگر ملی می‌گوید طرح چشمه نور ایران علاوه بر نتایج بسیار،می‌تواند زمینه‌ساز بازگشت نخبگان نیز باشد و حتی می‌توان به سایر کشورها نیز در زمینه علم و فناوری کمک کرد.

*فعالیت 7 تا 10 هزار دانشمند

رئیس کمیسیون اصل 90 مجلس هم، طرح شتابگر ملی چشمه نور را یکی از مهمترین و بزرگترین طرح‌های علمی کشور و خاورمیانه عنوان می‌کند که راه‌اندازی آن در قزوین، علاوه بر فعالیت 7 تا 10 هزار دانشمند و فعال عرصه علمی، کشور را به قطب دانش و فناوری خاورمیانه تبدیل می‌کند.

داوود محمدی به «پیام شهر» می‌گوید: طرح شتابگر ملی فرصتی برای معرفی استان قزوین به عنوان یک استان علمی و پژوهشی خواهد بود و انگیزه محققان و پژوهشگران را افزایش می‌دهد.

او ادامه می‌دهد: این طرح ملی دارای کاربردهای متعددی در بخش‌های پزشکی، الکترونیک، شیمی، فیزیک، داروسازی و ... است که در کنار توسعه کشور، با توجه به صنعتی بودن استان قزوین کمک قابل توجهی به این بخش و بهبود عملکرد آن خواهد کرد.

نماینده قزوین در مجلس بیان می‌کند: این طرح از چندین سال قبل مطرح شده‌بود که نیاز به پیگیری جدی داشت و با پیگیری‌هایی که از سال 91 داشتیم، جلسات متعددی با مسئولان سازمان انرژی اتمی و پژوهشگاه دانش‌های بنیادی برای تسریع در روند اجرای این پروژه و حل مشکلات موجود در مسیر اجرای این طرح برگزار شد.

محمدی تصریح کرد: در یک مقطع که نیازمند حمایت جدی مجلس از اجرای این پروژه و اختصاص بودجه بیشتری به آن بودیم  از حدود یکصد نفر از نمایندگان برای برطرف کردن مشکلات اجرای این پروژه عظیم امضا جمع کرده و با ارسال آن به رئیس جمهور خواستار توجه بیشتر و تسریع در روند اجرای پروژه شتابگر ملی شدم.

به گفته او، فاز مقدماتی این پروژه به بهره برداری رسیده‌است و فاز نخست آن در مرحله اجرا قرار دارد که امید است هر چه سریعتر به نتیجه برسد.

*ضعف در تخصیص اعتبارات

دیگر نماینده قزوین در مجلس شورای اسلامی نیز معتقد است شتابگر ملی در زمینه دانش فنی، مجوزها و دیگر حوزه‌ها مشکلی ندارد و گره کار را در زمینه مسائل مالی است.

سیده حمیده زرآبادی به «پیام شهر» می‌گوید: سال گذشته در بودجه سالانه کشور برای این طرح اعتباراتی در نظر گرفتیم که البته با توجه به حجم و ابعاد بزرگ پروژه و نیز محدودیت‌های اقتصادی کشور، آن میزان بودجه اندک بود؛ اما همان میزان نیز کامل تخصیص نیافت؛ چه اینکه بیشتر اعتبارات مصوب  به بخش جاری اختصاص داده می‌شود و میزان کمتری در بخش عمرانی هزینه می‌گردد.

با این وجود، او خاطر نشان می‌کند: مراکزی که می‌توانند حمایت‌هایی برای تسریع در اجرای طرح به عمل آورند، بازدیدهایی از آن داشتند و قول همکاری دادند که معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و سازمان انرژی اتمی از آن جمله بودند.

عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس با بیان اینکه بهره‌گیری از توان بخش خصوصی با طی کردن روال قانونی آن می‌تواند برای تسریع در اجرای پروژه‌ها کمک‌کننده باشد، تصریح می‌کند: چنانچه دستگاه‌های مربوطه به تسریع در اجرای طرح شتابگر ملی کمک کنند و بتوانیم برای آن اعتباراتی از محل‌های مختلف جذب کنیم و از سوی دیگر نیز در بودجه سال 99، اعتبارات طرح یاد شده را پررنگ‌تر ببینیم و برای تخصیص آن تلاش کنیم، نه تنها استان و کشور، بلکه منطقه خاورمیانه می‌تواند از خدمات آن بهره‌مند شود.

***

وقتی مشکلات مالی و بودجه‌ای کشور بر اجرای چنین طرح بزرگی با تمام مزایای چشمگیر آن سایه انداخته و پیشرفت در آن رخ نداده، چنانچه بنا باشد این طرح با بودجه‌های قطره‌چکانی دولتی به اجرا درآید، مشخص نیست نهال نوپای آن چه زمانی به بار بنشیند؛ از این رو به نظر می‌رسد نیاز باشد از طریق جذب توان بخش خصوصی در داخل یا خارج از کشور برای اجرای این طرح اقدام شود تا چشمه نور ایران بتواند نه تنها برای قزوین و ایران بجوشد؛ بلکه خاورمیانه را نیز گرم کند که تاخیر در اجرای آن هم می‌تواند منجر به از دست دادن توان علمی دانشمندان و نیز هدررفت منابع مالی شود که تاکنون صرف شده‌است.

تصاویر مرتبط