به بهانه بازسازی یک پیاده راه فرهنگی؛
بازار سنتی و سبزه میدان قزوین؛ قلب تپنده شهر
پیاده راه سبزه میدان، از عمارت کلاه فرنگی تا خیابان عبید زاکانی، یکی از قدیمیترین محلات قزوین است که در طول سالهای اخیر بازسازی شده، اما تکمیل نشده است و تکمیل آن همت و ذوقی والا را می طلبد. در تعمیر و نوسازی این پیاده راه، همزمان با توجه به نیازهای نوظهور، ظرافتهای مهمی از معماری ایرانی- اسلامی رعایت شده است. ضمن آنکه با محوطهسازی صحیح، اصلاح و بهبود سالنهای در اختیار و حجرههای موقت اطراف، ترکیبی کارآمد از یک پایگاه مذهبی فرهنگی، نمایان شده است. پیاده راهی در نزدیکی بازار سرپوشیده قزوین که در طول تاریخ چندصد ساله خود، ستون فقرات و شریان اصلی شهر بوده، به نحویکه همواره، نماد زندگی در این کهنشهر و شاخص کنشگری اجتماعی مردم بوده است. گرچه در نگاه ابتدایی، بازار بهعنوان رکن اقتصادی هر شهر عمل میکند و جنسی از تجارت و بدهبستان کالا و سرمایه در آن رخ میدهد، اما در قزوین و شهرهایی با بازارهای مشابه مثل تهران و تبریز، بازارهای سرپوشیده همزمان قلب تپنده فرهنگی، مذهبی و اجتماعی شهر بودهاند، بسیاری از جریانات فرهنگی در بازار، ریشه داشته و بسیج عمومی برای حل مسائل شهر از بازار آغاز میشد؛ کنشهای سیاسی در بازار، شکل و توسعه مییافت؛ فرهنگ عمومی و رفتارهای شهروندان در پناه بازار منسجم میشد ؛ ریشسفیدهای بازار (به تعبیری حاجی بازاریها) نقشی بیبدیل در حلوفصل مسایل مردم داشتند؛ مسائلی همچون ازدواج و طلاق، قضاوت و داوری، تأمین مسکن، محرومیتزدایی، حمایت از استعدادها و توسعه فرهنگی شهر متأثر از ورود و حمایت بازاریان بود. نکته مهمتر آنکه در بازارها، همواره مساجدی مهم و جریانساز نفس میکشید که عموما پایگاه عالمان بزرگ دینی و وعاظ نامآشنا بود، به نحویکه در کنار آن مدارس علمیه – پهلو به پهلوی بازار – میزیستند. در معماری نوین شهری، آن چیزی که بعد از پهلوی اول تا به امروز شکل گرفته، کمرنگ شدن نقش بازار در کمربند شهر است. پراکندگی اصناف در سطح شهرها، توسعه مغازهها و در سالیان اخیر رشد پاساژها و در این چندساله توسعه مالها و مجتمعهای بزرگ چندمنظوره، باعث شده بازارهای متمرکز با بحرانهای جدی مواجه شوند که ریشهایترین آن، «بحران هویت» است. به نظر میرسد در نسل نوین شهرها، بازآفرینی بازارهای سنتی و احیای کانونهای فرهنگی مذهبی آن میتواند نقش مهم و مجددی در کالبد شهری برای آن فراهم آورد. از این منظر بازسازی پیاده راه سبزه میدان، از عمارت کلاه فرنگی تا خیابان عبید زاکانی، گام نخست از این تلاش می تواند باشد، اما کافی نیست.
مدیر عامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر قزوین در گفتو گو با خبرنگار ما، در مورد کیفیت و پیشرفت پروژه پیاده راه فرهنگی میدان آزادی( سبزه میدان) می گوید: پروژه بازآفرینی سبزه میدان به عنوان بخشی از دولتخانه صفوی و شوارع پیرامونی آن در واقع ساماندهی محدوده پیرامونی مقر فرمانروایی قزوین در زمان پایتختی این شهر در دوران صفویه است که سبزهمیدان بخشی از آن محسوب میشود.
آرش رشوند آوه افزود: به عبارت دیگر، میتوان میدان آزادی ( سبزه میدان) را جلوخان شمالی دولتخانه صفوی و پیش فضای ورود به باغ تاریخی در نظر گرفت که برای ارتقای عملکرد و نظام فضایی این سامانه چند منظوره ساماندهی می شود.
وی در خصوص اهداف این طرح گفت: هدف اصلی این طرح، افزایش دعوت کنندگی و خوانایی مجموعه دولتخانه صفوی از جانب شمال از طریق ساماندهی و ارتقای کیفیت فضای شهری در سبزه میدان است تا شهروندان و گردشگران با ظرفیتهای جذاب این مجموعه آشنایی بیشتری پیدا کرده و نظام فضایی نیمه فعال در دولتخانه از طریق ارتباط نظام فضایی فعال در سبزه میدان با آن ارتقا یابد.
این مسئول با بیان اینکه هیچ کدام از پروژه های نوسازی شهرداری به صورت منفرد اجرا نشده، توضیح می دهد: پروژه پیاده راه فرهنگی سبزه میدان بخشی از محور گردشگری تاریخی- فرهنگی شهر قزوین است؛ مطالعات این پروژه از سال 90 شروع شده و از این جهت که قزوین فاقد طرح جامع گردشگری می باشد، ادامه دار شده است.
وی میافزاید: این مطالعات به عقد قرارداد با مشاورین منجر شد و با توجه به این که سازمان نوسازی و بهسازی، مجری و نماینده شهرداری در بافت تاریخی و فرسوده به ویژه در بافت تاریخی و گردشگری است، اجرای این پروژه را آغاز کرد که تعداد 16 زیر پروژه برای آن تعریف شده است و در حال حاضر حدود 9 زیر پروژه آن اجرا شده یا در حال اجرا است.
رشوند آوه در ادامه اضافه می کند: چشم اندازهای طرح بازآفرینی میدان آزادی ( سبزهمیدان) هماهنگ با روندهای مثبت در جهت رویدادهای جهانی مانند ثبت ملی باغستان سنتی، ثبت جهانی سعدالسلطنه و بافت تاریخی و..... برای جلوگیری از روند های منفی مانند نشستن افراد بدون تعاملات اجتماعی در عرصه آرمانی سبز میدان، حضور پراکنده دستفروشان (مال فروشان)، خشن بودن فضا، حضور صرف ترافیک سواره و مغفول ماندن ظرفیتهای دولتخانه و ....دنبال خواهد شد و با این دیدگاه در سبزه میدان به عنوان بخشی از دولتخانه صفوی، ساماندهی ترافیک (با هدف آرام سازی جریان حرکت خودروها و افزایش زمان حضور افراد پیاده)، مبلمان شهری، عملکرد غالب فضا، بدنه ها و کفسازی و نظامهای حرکت و توقف، مدنظر قرار گرفته است.
این مدیر شهرداری با بیان اینکه ساماندهی دسترسی های گردشگری، الگوهای رفتاری در فضا، رویدادهای اجتماعی و در مجموع ارتقای پیوند تاریخی سبزهمیدان با دولتخانه و تبدیل آن به بخشی از تاریخ فرهنگی شهر از دیگر موارد توجه در طرح بازآفرینی این محدوده است، ادامه میدهد: خواناتر کردن تاریخ شهر و فضای سبز تاریخی قزوین و وجود باغ راه در پیرامون دولتخانه صفوی که نه تنها یک مسیر پیاده معمولی، بلکه محور مجهز شهری و دارای تنوع فضایی و مفهوم اصیل خیابان حاشیه باغ تاریخی و شرایط خرده اقلیمی مطلوب برای حرکت پیاده از نقطه ای به نقطه دیگر می باشد نیز مورد توجه قرار گرفته است؛ به عبارت دیگر ساختار سبزه میدان بعد از اجرای طرح باید بتواند مفهوم باغ تاریخی و پایتخت صفوی را بازتولید کند.
مدیر عامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری قزوین تصریح می کند: از طریق بازآفرینی سبزهمیدان، ساختار دولتخانه با ساختار شهر معاصر و بافت تاریخی ارتباط پیدا میکند و ورودی اصلی مجموعه دولتخانه که در سلسله مراتب فضاهای شهری از جانب شمال سبزهمیدان است، نقش گره ارتباطی فعالی را به عهده خواهد داشت.
وی با تاکید بر اینکه احیای طراحی شهری صفوی با مواردی مانند طراحی و اجرای حوض ها و فواره ها، ایجاد مسیرهای حرکت منطبق بر بافت تاریخی، ایجاد فضای رویدادی از طریق عملکردهای اجتماعی، طراحی فضاهای زیر ساختی و .... محقق خواهد شد، می افزاید: از این رو عمارت چهلستون (کلاه فرنگی) به عنوان عنصر شاخص در بخش شمالی مجموعه دولتخانه صفوی، نقطه کانون (focal point) تمام طراحی ها در پروژه بازآفرینی سبزه میدان می باشد و تاب بافت تاریخی شهر در دوران مختلف صفوی، قاجاری و معاصر مورد توجه قرار گرفته است.
وی با اشاره به نقش های مختلف عملکردی سبزه میدان از ابتدا تا کنون، عنوان می کند: این مکان بخشی از فرمانروایی صفوی، بخشی از باغ سعادت آباد در دوره قاجار، محل گذران اوقات فراغت و نمود و بروز رویدادهای مختلف سیاسی در دوران معاصر، وجود نخستین کیوسک روزنامه فروشی قزوین در این فضا، پناهگاه روزهای جنگ تحمیلی و محلی برای برگزاری مناسبت ها و رویدادهای مذهبی، اجتماعی، ملی و فرهنگی در دوران پس از انقلاب اسلامی بوده است، لذا در طرح بازآفرینی این محدوده، تلاش شده با تاکید بر هدف اصلی مطرح شده، عملکرد های مرتبط با این فضا نیز مطابق با زندگی معاصر شهری ارتقا یابد تا فضایی جذاب، انعطافپذیر و خوانا برای حضور تمام اقشار و گروههای سنی و جنسیتی شهروندان و گردشگران فراهم شود، گو اینکه ما برای اجرای این پروژه به غیر از پرداختن به پیش نیازها و مطالعات اجتماعی، در اولین جلسات مطالعاتی، مردم، کسبه و نماینده اصناف را دعوت کردیم و نظرات آنها را جویا شدیم.
رشوند آوه در خاتمه این گفت وگو، در پاسخ به زمان اتمام این پروژه می گوید: قطعا در زمانی که یک برنامه 5 ساله نوشته می شود، دو پارامتر زمان و ریال به عنوان فاکتورهای اساسی مد نظر قرار می گیرد و در حوزه اقتصادی یک سری پیش نیازهایی لازم است و زمان هم تابعی از ریال و البته دستگاه های مختلف است؛ در شرایط فعلی که بودجه ما انقباضی شده است و هم چنین افزایش قیمت مصالح و دستمزدها را داشتیم، به طور دقیق نمی شود اعلام کرد که طرح چه زمانی تمام می شود، ضمن این که کار احیای بافت و بناهای تاریخی باید همراه با پیوست عملیات نگهداری، احیا و بهره برداری باشد.
شهر قزوین ظرفیت و پتانسیل بالایی برای جذب گردشگر دارد و از آنجایی که بیشترین تمرکز اماکن تاریخی و فرهنگی در هسته مرکزی شهر و در همین نقطه قرار گرفته، بهترین فرصت برای آماده سازی فضایی مناسب و رضایت بخش برای گردشگران و شهروندان قزوینی است، بهترین مکان برای انجام پروژههای فرهنگی و تاریخی است و اجرای این طرح ها علاوه بر جذب گردشگر، برای تقویت روحیه و نشاط شهروندان قزوینی هم بسیار مناسب است.
تصاویر مرتبط
- با شهر فروشی مخالف هستیم
- من با روحیه تعامل به شهرداری قزوین آمده ام
- پیام شهر تریبون مستند عملکرد شهرداری قزوین است
- ادامه عملیات خشکه گیری و هرس درختان در قزوین
- طراحی مسیر جدید دوچرخه در انتهای بلوار آزادگان
- رفع خطر از نقاط پرخطر شهری از اولویتهای حوزه خدمات شهری است
- آغاز عملیات رویه سازی بتنی فاز دوم کمربندی نسیم شمال
- پروژه مجموعه ورزشی شقایق دو 20 درصد رشد فیزیکی دارد
- دوره آموزشی سیستم اطلاعات جغرافیایی پیشرفته در شهرداری قزوین برگزار شد
- اصحاب رسانه امروز رزمندگان خط مقدم جنگ نرم و آگاهیبخشی هستند
- افتتاح ۱۲ پروژه با اعتبار بالغ بر ۳۹ میلیارد ریال به مناسبت هفته گرامیداشت شوراهای شهر و روستا
- اعتبارات بازآفرینی شهری قزوین در سال 1400 جذب میشود
- تکریم نویسندگان موجب تشویق جامعه به کتابخوانی می شود
- آییننامه جدید طراحی معابر شهری ابلاغ شد
- رنگ آمیزی سرعتکاه ها و گذرگاه های عرضی عابرپیاده معابر
- پروژه تقاطع غیرهمسطح یادگار امام(ره) نیمه نخست سال آینده به بهره برداری می رسد
- بهره برداری و کلنگ زنی چند طرح عمرانی شهرداری قزوین
- بودجه یک هزار و ۲۰۰ میلیارد تومانی شهرداری قزوین تقدیم شورای اسلامی شهر شد
- بازار بزرگ قزوین سنگفرش می شود
- خط کشی پارکینگ ویژه معلولان در محور شهیدمدنی تا بلوار معلم
- آییننامه جدید طراحی معابر شهری ابلاغ شد
- رنگ آمیزی سرعتکاه ها و گذرگاه های عرضی عابرپیاده معابر
- رفع خطر از نقاط پرخطر شهری از اولویتهای حوزه خدمات شهری است
- پروژه تقاطع غیرهمسطح یادگار امام(ره) نیمه نخست سال آینده به بهره برداری می رسد
- بهره برداری و کلنگ زنی چند طرح عمرانی شهرداری قزوین
- آغاز عملیات رویه سازی بتنی فاز دوم کمربندی نسیم شمال
- اعتبارات بازآفرینی شهری قزوین در سال 1400 جذب میشود
- بازار بزرگ قزوین سنگفرش می شود
- ادامه عملیات خشکه گیری و هرس درختان در قزوین
- تکریم نویسندگان موجب تشویق جامعه به کتابخوانی می شود
- افتتاح ۱۲ پروژه با اعتبار بالغ بر ۳۹ میلیارد ریال به مناسبت هفته گرامیداشت شوراهای شهر و روستا
- بودجه یک هزار و ۲۰۰ میلیارد تومانی شهرداری قزوین تقدیم شورای اسلامی شهر شد
- خط کشی پارکینگ ویژه معلولان در محور شهیدمدنی تا بلوار معلم
- من با روحیه تعامل به شهرداری قزوین آمده ام
- با شهر فروشی مخالف هستیم
- طراحی مسیر جدید دوچرخه در انتهای بلوار آزادگان
- پروژه مجموعه ورزشی شقایق دو 20 درصد رشد فیزیکی دارد
- اصحاب رسانه امروز رزمندگان خط مقدم جنگ نرم و آگاهیبخشی هستند
- پیام شهر تریبون مستند عملکرد شهرداری قزوین است
- دوره آموزشی سیستم اطلاعات جغرافیایی پیشرفته در شهرداری قزوین برگزار شد